Δημήτρης Αντωνίτσης: Έχουμε δουλειά για να εντάξουμε το διαφορετικό στο συλλογικό συνειδητό
Την δεκαετία του ‘90, εν μέσω της πανδημίας του Aids, και πολύ πριν αποκτήσουν την ευρεία αποδοχή που έχουν σήμερα ζητήματα διεμφυλικής ταυτότητας, ο Δημήτρης Αντωνίτσης καταπιάστηκε με την σεξουαλικότητα σε συνάρτηση με τον καθορισμό του «άλλου» και την θέση του κοινωνία, θίγοντας έτσι αμφιλεγόμενα ζητήματα. Η αρχή γίνεται το Μy fair ma(lady), μία φωτογραφική ενότητα με θέμα τρανσέξουαλς στα αγαπημένα τους μέρη. Παρουσιάζεται στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, μια αίθουσα ταυτισμένη με την αθηναικη μπουρζουαζία. Ολοκληρώνει τη σειρά Family Matters και παρουσιάζει την ενότητα Αsian Sleaze στο ίδρυμα ΔΕΣΤΕ το 1998. Ακολουθούν τα Fleurs du Mal(e) (Τα Άνθη του Κακού/Αρσενικού) μια σειρά από φαντασμαγορικές, κιτς εικόνες χορευτών από γερμανικά καμπαρέ. Αργότερα, ο καλλιτέχνης θα εγκαταλείψει αυτή τη θεματολογία όταν νοιώσει ότι μεταβάλλεται σε θέαμα. Όμως έννοιες που διαφαίνονται ήδη από τότε, όπως η σωματικότητα, η μεταμφίεση, η συνάντηση οικείου και ανοίκειου, η αμφισημία, η αναζήτηση του πηγαίου, συνεχίζονται και προσδίδουν εσωτερική συνάφεια στο έργο του.
Συνέντευξη του Δημήτρη Αντωνίτση στην Αλεξάνδρα Κοροξενίδη
Έργο από τη σειρά Les Fleurs du Mal(e) (The Flowers of …Evil), 1999 – Dimitrios Antonitsis, EMST Collection.
Πως αποφάσισες να ασχοληθείς με την σεξουαλική ταυτότητα και την ΛΟΑΤ+ (LGBTQ+) κοινότητα. Η δουλειά σου είχε κοινωνική στόχευση;
Η θεματολογία αυτή αναδύθηκε από τα πρώτα βήματά μου στη σκηνή της Νέας Υόρκης όταν ο κινηματογράφος ήταν ο πυρήνας της εικαστικού μου ενδιαφέροντος στα τέλη της δεκαετιας του ογδόντα. Ήταν ξεκάθαρο ότι το ζήτημα του φύλου και της ταυτότητας αποτελούσε ένα πεδίο μάχης. Love is a Battlefield, τραγουδούσε η Pat Benatar και εγώ αισθάνθηκα ταγμένος να εξερευνήσω το ζήτημα αυτό και το κοινωνιολογικό του τοπίο με το φακό μου. Έτσι άρχισα να παρακολουθώ τη ζωή πίσω από τα “χαρακώματα”, εκεί όπου η κανονικότητα αποδομείται και η γκρίζα ζώνη του περιθωρίου είχε ξεκάθαρο πολιτικό χρώμα. Πρωταγωνιστές στα καρέ μου ήταν οι καθημερινοί ήρωες που έχτιζαν τη δικιά σους σεξουαλικότητα, τις περισσότερες φορές και το δικό τους σώμα.
Βουτούσαν στα νερά της παρενδυσίας, του drag, με διαθέσεις και εκφορές που ξεπερνούσαν κάθε φαντασία. Κοιτώντας το υλικό διαπίστωσα ότι καθένας απο αυτούς καλούνταν να διαρρήξει μια κανονικοποιημέννη (εν)ταξη και να κάνει τη δικιά του υπέρβαση. Αυτή ήταν άλλωστε και η έλξη που ένιωσα προσεγγίζοντας τους και δεν με πείραξε καθόλου όταν δεν βρέθηκαν τα χρήματα για την ταινία μου. Οι φωτογραφίες που είχα τραβήξει ήταν και η αρχή της εικαστικής μου καριέρας.
Ποια ήταν η υποδοχή του έργου σου στο ελληνικό φιλότεχνο αλλά και το ευρύτερο κοινό;
Έχοντας ήδη συμμετάσχει με επιτυχία σε ομαδικές εκθέσεις στην Αμερική και στη Γερμανία, πίστεψα ότι και στην Ελλάδα τόσο η φωτογραφία ως μέσο, όσο και η θεματολογία του φύλου θα ήταν εύκολα οχυρά. Η υποδοχή του My Fair (ma)Lady, της πρώτης μου ατομική στην Ελλάδα που έγινε μετά απο μία συγλονιστική έκθεση του Γιάννη Μόραλη στην γκαλερί Ζουμπουλάκη δεν έχει ιδιαίτερα θερμή υποδοχή από το αγοραστικό κοινό. Είχε όμως πάμπολλα δημοσιεύματα που ήθελαν να προβάλλουν το “συγκροτημένο” διαφορετικό. Αυτή η διπολική συμπεριφορά του κοινού με προβλημάτισε και σίγουρα στάθηκε αιτία να διατηρήσω το ένα πόδι στο εξωτερικό.
Dimitrios Antonitsis, Family Matters, Case study # 2a, EMST Collection.
Πως πιστεύεις ότι εξελίχθηκε αυτή η θεματολογία και αισθητική από τότε, τί ακυρώθηκε ή διατηρήθηκε από την αρχική της δυναμική και γιατί; Πιστεύεις ότι η τέχνη για τα LGBTQ+ ζητήματα παίζει έναν ουσιαστικό κοινωνικό, ακόμα και ακτιβιστικό ρόλο;
Το camp έχει μεταλλαχθεί σε pop. Όλοι πια έχουν την ίδια, μέση αισθητική, η εικονογραφία του fringe υπάρχει σε κάθε τηλεοπτική σειρά του Netflix. Δεν υπάρχει τίποτα το ανατρεπτικό ή υπερβατικό. Όλο είναι ένα pulp fiction απο ιντερνετικές τοπογραφίες γνωριμιών έως ακτιβιστικά κείμενα δίχως συγκρότηση.
Επιγραμματικά, το σημαντικό είναι η επιθυμία για την ταυτότητα και η ταυτότητα της επιθυμίας (όπως έγραφε στο δοκίμιό του ο Κώστας Κανάκης). Αυτό πρέπει να το δούμε πολύ πιο γενικά, πέρα από την ερωτική επιθυμία ή το πλαίσιο των LGBTQ+ κινητοποιήσεων. Ευχυχώς που πολλές εκθέσεις αναφέρονται στην αναπαράσταση του εαυτού και στη δυναμική του σώματος. Ακόμα όμως μένει να γίνει πολύ δουλειά ως προς την ένταξη του διαφορετικού στο συλλογικό συνειδητό.
Σε πολλές δουλειές σου, για παράδειγμα στην σειρά Πεθαίνω σα Χώρα (2011), δείχνεις ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική ιστορία και τις ιδεολογίες που την έχουν διατρέξει. Πώς μπορείς να συνδέσεις τις αρχικές ενότητες περί φύλου με την ελληνική πραγματικότητα;
Η νεότερη Ελλάδα είναι trans ως προς τα κινήματα της για την πολιτική της ταυτότητα. Για αυτό άλλωστε χρησιμοποιώ το ίδιο εικαστικό λεξιλόγιο με τα πρώτα μου έργα : αισθητική υπερβολής, ντεκόρ φωτορομάντζου, εσωτερικές συγκρούσεις, ρήξεις με το κατεστημένο ή το συστημικό.
Θα συμφωνούσες ότι η όλη συζήτηση για τις έμφυλες ταυτότητες και την σεξουαλικότητα δεν μιλά συνήθως για ερωτισμό; Πόσο σε ενδιαφέρει η έννοια αυτή και τί θέση έχει αυτό στην δουλειάς σας;
Σωστά! Άλλωστε για αυτό τα έργα μου τα βλέπω ως οξείες πολιτισμικές εννοιολογήσεις της μοναξιάς . Στο Στρατηγικές Αιώρησης το μεγάλο έναυσμα ήταν το ωκεάνιο συναίσθημα και η προσέγγιση του. Πώς λύονται τα όρια του σώματος και της περατόητας της ταυτότητας;
Ίσως η λύση αυτών των ορίων και η ένωση με την απεραντοσύνη είναι ότι πιο ερωτικό μπορούμε να βιώσουμε.
