Γυναίκα. Φεμινίστρια. Σεξουαλικά απελευθερωμένη, με εκρηκτικό ταμπεραμέντο, που δεν την περιόριζε τίποτα και κανένας. Αυτή ήταν η Frida Kahlo.
Μεξικάνα, ζωγράφος, σουρεαλίστρια μέσα όμως στον δικό της ρεαλισμό, αγωνίστρια των πολιτικών της ιδεωδών, κομμουνίστρια, έντονη προσωπικότητα, σε μια ζωή με φοβερό πόνο, που σφυρηλάτησε τον χαρακτήρα της και την αναγέννησε – μέσα από τις στάχτες της – σε μια σκληρή και επίμονη γυναίκα.
Frida Kahlo: Μια γυναίκα πρότυπο.
Τα πρώτα χρόνια της μικρής Frida
Στις 6 Ιουλίου του 1907 έρχεται στο φως της ζωής ένα κορίτσι, η Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderón y Gonzalez που έμελλε να αποτελέσει παράδειγμα και πρότυπο στις μελλοντικές γενιές γυναικών ανά την υφήλιο.
Για τους γονείς της γνωρίζουμε ελάχιστα. Ο πατέρας της, Guillermo Kahlo, ήταν Γερμανοεβραίος που ζούσε στην Γερμανία, αλλά σε νεαρή ηλικία πήρε την απόφαση να ταξιδέψει στο Μεξικό και να εργαστεί ως φωτογράφος. Ήταν ένας μορφωμένος νεαρός και έχουμε την πληροφορία πως ήταν άθεος. Από την άλλη πλευρά, η μητέρα της Frida, Matilde Calderón y Gonzalez, ήταν Ισπανομεξικάνα και Καθολική. Ελάχιστες είναι οι λεπτομέρειες για την ζωή τους και το μόνο που είναι γνωστό είναι πως ο πατέρας της ήταν χωρισμένος με δύο κόρες, όταν γνώρισε την μητέρα της. Ο γάμος τους δεν ήταν ο πιο ιδανικός και ζούσαν μαζί με τις κόρες που έκαναν στο πατρικό τους, το περίφημο La Casa Azul (Το μπλε σπίτι).
Το αποτέλεσμα της σύζευξης τους ήταν τέσσερα κορίτσια, εκ των οποίων η τρίτη κατά σειρά ήταν η Frida Kahlo, μια γυναίκα που όσο ζούσε, πάλευε για να ενώσει αυτούς τους τόσο διαφορετικούς κόσμους που ενυπήρχαν μέσα της και που καθόριζαν την φύση και την υπόσταση της – συνθήκη που την ταλαιπώρησε και την απασχόλησε μετέπειτα στην τέχνη της.
Στην ηλικία των έξι ετών, η μικρή Frida παθαίνει πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να ατροφήσει και να μην αναπτυχθεί σωστά. Ήταν μικρότερο από το άλλο και σχεδόν ημιπαράλυτο.
Ο σωματικός πόνος ήρθε νωρίς στην ζωή της και την σημάδεψε δυστυχώς μέχρι και το τέλος της. Στα δεκαοχτώ της, το 1925, το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με ένα τραμ. Η ίδια ναι μεν επέζησε, έκανε όμως αναρίθμητες χειρουργικές επεμβάσεις.
Τα αποτελέσματα του ατυχήματος ήταν βαρύτατα: μια σπασμένη σπονδυλική στήλη, μια σπασμένη κλείδα, σπασμένα πλευρά, μια σπασμένη λεκάνη, έντεκα κατάγματα στο δεξί πόδι και εξάρθρωση ώμου. Επιπλέον, μια σιδερένια χειρολαβή διαπέρασε την κοιλιά και την μήτρα της. Η ίδια ποτέ δεν κατάφερε να ξεπεράσει το γεγονός πως εξαιτίας αυτού του δυστυχήματος δεν θα μπορούσε να κάνει ποτέ παιδιά…
Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός αυτό ήταν που την ώθησε στο να εξερευνήσει τους μαγικούς κόσμους της ζωγραφικής και να χαθεί μέσα σε αυτούς τις ατέλειωτες ώρες που ήταν κατάκοιτη στο κρεβάτι του πόνου, ζωγραφίζοντας η ίδια τον εαυτό της, σχεδιάζοντας διάφορα σχέδια πάνω στο κορμί της.
Έτσι επισφραγίστηκε η νεαρή ηλικία της Frida Kahlo.
Frida Kahlo & Diego Rivera
Ο Diego Rivera αποτέλεσε τον άντρα της ζωής της. Ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά για την ίδια, καθώς με το που τον είδε να ζωγραφίζει στους τοίχους του σχολείου που φοιτούσε, την Escola Preparatoria, τον ερωτεύθηκε κεραυνοβόλα. Στο σχολείο αυτό, μάλιστα, ανέπτυξε την αγάπη της για τα παραδοσιακά και πολύχρωμα ενδύματα και κοσμήματα της χώρας της που υιοθέτησε μετέπειτα ως τρόπο ζωής.
Γνωρίστηκαν το 1926, όταν είχε ξεκινήσει τα πρώτα της βήματα στους κόλπους της ζωγραφικής και το 1929 παντρεύτηκαν. Η μητέρα της Frida ήταν απόλυτη και κάθετη για τον γάμο αυτό. Συνήθιζε να λέει πως αυτός ο γάμος ήταν «ο γάμος ενός ελέφαντα με μια περιστέρα», καθώς ο Diego δεν αποτελούσε πρότυπο ομορφιάς της εποχής. Ήταν ένα ζευγάρι εκ διαμέτρου αντίθετο και ίσως για αυτό αγαπήθηκαν τόσο. Η εξωτερική εμφάνιση, το στυλ της ζωγραφικής, η νοοτροπία για την ίδια την ζωή και την πίστη στον έρωτα ήταν μερικές από τις έντονες διαφορές μεταξύ τους.
Η σχέση τους υπήρξε θυελλώδης. Ήταν έντονη, δυνατή, με μεγάλο πόνο. Ο Diego Rivera την απατούσε συχνά, γεγονός που συνέτριβε την Frida. Δεν δίστασε να ρίξει στο κρεβάτι του και την Cristina, την μικρότερη αδερφή της Frida Kahlo.
Είμαι σε τέτοια κατάσταση θλίψης, που δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Η κατάσταση με τον Ντιέγκο χειροτερεύει κάθε μέρα.
To αποτέλεσμα των πράξεων του συζύγου της ήταν ο προσωρινός χωρισμός τους, το 1939. Παρ’ όλα αυτά, ένα χρόνο μετά, ξαναπαντρεύτηκαν.
Η Frida και οι δικές της παράλληλες σχέσεις
Κατά τη διάρκεια της κοινής πορείας του ζευγαριού και τις αλλεπάλληλες προδοσίες του Diego, η Frida Kahlo αναζήτησε την αγάπη στις αγκαλιές άλλων ανθρώπων. Ανδρών και γυναικών.
Γνωρίζουμε πως ο Diego δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα με τις εξωσυζυγικές περιπέτειες της γυναίκας του με άλλες γυναίκες, όμως γινόταν έξω φρενών με τις σχέσεις της με άντρες.
Η Frida Kahlo συνήψε σχέσεις με την διάσημη τραγουδίστρια Chavela Vargas και την πασίγνωστη χορεύτρια Josephine Baker, ωστόσο λεπτομέρειες για τις σχέσεις αυτές δεν υπάρχουν πολλές.
Αντιθέτως, γνωρίζουμε πολλά για την σχέση της με τον Leon Trotsky. Ένας ακόμη εφήμερος έρωτας αναπτύχθηκε και με τον φωτογράφο Nicolas Marey.
Το 1937, ο εξόριστος Leon Trotsky, βρήκε καταφύγιο στο σπίτι του Diego και της Frida. Τον φιλοξένησαν περίπου για δυο χρόνια μαζί με την γυναίκα του. Πολύ γρήγορα, η Frida και ο Leon ήρθαν πολύ κοντά και αντάλλασσαν μάλιστα ερωτικά ραβασάκια μέσω βιβλίων που έδιναν ο ένας στον άλλον. Η σχέση τους διήρκεσε ένα χρόνο, καθώς η Frida ανακάλυψε τον υπερβολικά σχολαστικό χαρακτήρα του που την κούραζε υπερβολικά. Ο Leon τότε έκαψε όλα τα γράμματα τους, ούτως ώστε να μείνει για πάντα αυτή η σχέση στην αφάνεια. Κάτι που δεν κατάφερε εν τέλει.
Το 1938, πριν χωρίσει με τον Diego, έκανε σχέση με τον Νicolas Marey.
Frida Kahlo & ζωγραφική
Η ζωγραφική της Frida αντικατόπτριζε απόλυτα την προσωπικότητα της. Ήταν έντονη, αδάμαστη, με πολλά χρώματα.
Το στυλ της δεν είναι απόλυτα συγκεκριμένο, καθώς μέσα της ενυπάρχουν στοιχεία του μεξικανικού πολιτισμού και των αυτόχθονων πληθυσμών του Μεξικό, αλλά με ευρωπαϊκές πινελιές. Τα περισσότερα έργα της, ούσα καθηλωμένη αμέτρητες ώρες στο κρεβάτι λόγω των αφόρητων πόνων των πληγών της, ήταν αυτοπροσωπογραφίες, καθώς μέσα από αυτά επιθυμούσε να εκφράσει τον πόνο της ψυχής της και τις σεξουαλικές της προτιμήσεις.
Προτιμούσε τα έντονα χρώματα και τον έντονο συμβολισμό στα θέματα που ζωγράφιζε. Εκτός από τις αυτοπροσωπογραφίες, ασχολήθηκε πολύ με τα Χριστιανικά και Εβραϊκά θέματα και τις ευχαριστίες προς την Παρθένο Μαρία για την πραγματοποίηση κάποια ευχής (retablos).
Η ζωγραφική της Frida Kahlo έγινε γνωστή μέσω του Adre Breton, ο οποίος το 1938 – βλέποντας και θαυμάζοντας το έργο της – της πρότεινε να συμμετάσχει σε μια έκθεση σουρρεαλιστών που διοργάνωνε. Εκτός των άλλων, της διοργάνωσε και μια ατομική έκθεση ζωγραφικής στο Παρίσι, η οποία ήταν η μια από τις τρεις που διοργανώθηκαν προς τιμήν της, όσο ήταν εν ζωή. Οι άλλες δυο έλαβαν χώρα στην Νέα Υόρκη και το Μεξικό.
Τα έργα της Frida Kahlo
- Self portrait – Time Flies (1929)
Η αυτοπροσωπογραφία αυτή γεννήθηκε στις αρχές του γάμου της Frida με τον Diego. Εδώ, αποτυπώνει τον εαυτό της, έτσι ακριβώς όπως επιθυμούσε ο σύζυγος της να την βλέπει, ντυμένη με τα παραδοσιακά μεξικάνικα φορέματα.
- Henry Ford Hospital (1932)
Στον συγκεκριμένο πίνακα βλέπουμε την Frida Kahlo κατάκοιτη, να αιμορραγεί. Κατέγραψε την εμπειρία της αποβολής, εμπειρία που την συνέτριψε, καθώς λαχταρούσε πολύ να αποκτήσει ένα παιδί. Γύρω της βλέπουμε να αιωρούνται 6 εικόνες: ένα αρσενικό έμβρυο, το έμβρυο όπως αποτυπώνεται σε μια ιατρική απεικόνιση, μια ορχιδέα που μοιάζει με μήτρα, το στομάχι της που κρατά με κόκκινες κλωστές που μοιάζουν με ομφαλικά κορδόνια και ένα σαλιγκάρι που υποδηλώνει την αφόρητα δύσκολη καθυστέρηση της διαδικασίας της απόξεσης.
- A Few Small Nips (1935)
Επηρεασμένη από ένα στυγερό έγκλημα που είχε συνταράξει τη μεξικάνικη κοινωνία, επέλεξε να ζωγραφίσει αυτόν τον πίνακα, μετά από μια μακρά περίοδο ζωγραφικής σιωπής.
Ένας άντρας είχε δολοφονήσει με μαχαίρι τη γυναίκα του 16 φορές και κατά την απολογία του είπε πως δεν την είχε πειράξει, εκτός από «μερικές μικρές μαχαιριές». Ο πίνακας αυτός είναι ξεκάθαρη αποτύπωση της ψυχολογικής κατάστασης της Frida, έπειτα από τις συνεχόμενες απιστίες του Diego.
- The Two Fridas (1939)
Μετά από την εκρηκτική σχέση του ζευγαριού και τον επικείμενο χωρισμό τους, η Frida επέλεξε να ζωγραφίσει την μοναξιά της. Μπορεί τα πρόσωπα εδώ να είναι δύο και να κρατιούνται τρυφερά, είναι ωστόσο φιγούρες απόκοσμες και χαμένες, η καθεμία στον δικό της κόσμο. Έτσι, ήταν η σχέση της με τον Diego: όμορφη, μα συνάμα σπασμένη.
- Broken Column (1944)
Στο έργο αυτό αποτυπώνονται συμβολικά οι πληγές που άφησε στο σώμα της το δυστύχημα. Τα καρφιά, στοιχείο ταυτόσημο της θρησκείας, φανερώνουν τους χρόνιους πόνους, οι οποίοι δεν ανακουφίζονταν σχεδόν ποτέ. Επιπλέον, ο κορσές που βλέπουμε, είναι ο ειδικός κορσές που συνήθιζε να φοράει, ούτως ώστε να μπορεί να στέκεται όρθια. Και φυσικά, δεν λείπει και το σεξουαλικό στοιχείο.
«Ελπίζω ότι η έξοδος είναι χαρούμενη – και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ»
Χρόνο με τον χρόνο, η κατάσταση της υγείας της όλο και χειροτέρευε. Αβάσταχτοι πόνοι, καθήλωση στο κρεβάτι, γάγγραινα, ακρωτηριασμός του ποδιού της, ήταν πολλά από τα οποία τράβηξε, φεύγοντας από τον μάταιο τούτο κόσμο.
Κατά τις τελευταίες ημέρες της, αρρώστησε σοβαρά από βρογχοπνευμονία που κατέβαλε πλήρως τον οργανισμό της, με αποτέλεσμα στις 13 Ιουλίου του 1954 να αφήσει τον κόσμο φτωχότερο. Αιτία θανάτου ήταν η πνευμονική εμβολή, αν και νεκροψία δεν διενεργήθηκε. Πολλοί υποστηρίζουν πως πέθανε από υπερβολική δόση κάποιου φαρμάκου που χρησιμοποίησε η ίδια για να αυτοκτονήσει.
Οι στάχτες της παραμένουν έως σήμερα στο αγαπημένο πατρικό της, στο La Casa Azul, το οποίο πλέον είναι μουσείο και φιλοξενεί πολλά έργα τέχνης και προσωπικά της αντικείμενα και κειμήλια.
Συνήθιζα να πιστεύω ότι ήμουν ο πιο παράξενος άνθρωπος στον κόσμο, αλλά ύστερα σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι άνθρωποι στον κόσμο, πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν κι εμένα που να νιώθει περίεργος και ατελής με τους ίδιους τρόπους που το νιώθω κι εγώ. Φανταζόμουν εκείνη τη γυναίκα και φαντάζομαι ότι πρέπει να είναι εκεί έξω, σκεπτόμενη εμένα επίσης. Ελπίζω αν είσαι εκεί έξω και διαβάζεις αυτό, να ξέρεις ότι ναι, είναι αλήθεια πως είμαι εδώ και είμαι το ίδιο περίεργη με εσένα.
Πηγή: Μεταξύ γυναικών
