ΝΑΤΟ: Ένας Ολλανδός από τεφλόν σε μια καυτή καρέκλα

Ο Ολλανδός Μαρκ Ρούτε θα είναι τελικά ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, αφού οι 32 χώρες συμφώνησαν ομόφωνα να διορίσουν τον πρώην Ολλανδό πρωθυπουργό ως διάδοχο του Νορβηγού Γενς Στόλτενμπεργκ σε μια συνάντηση των πρεσβευτών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες την Τετάρτη. Προηγουμένως χρειάστηκε να επιστρατευτούν τα «μεγάλα μέσα» για να αρθούν οι ενστάσεις κάποιων μελών. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών του ΝΑΤΟ θα καλωσορίσουν τον 57χρονο Ρούτε στο νέο του ρόλο στην «εορταστική» σύνοδο κορυφής από τις 9 έως τις 11 Ιουλίου στην Ουάσιγκτον. Ο Ρούτε θα αναλάβει επίσημα καθήκοντα από την 1η Οκτωβρίου.

Ο Ρούτε ήταν πρωθυπουργός της Ολλανδίας από το 2010 μέχρι πρότινος, που τον καθιστά τον μακροβιότερο αρχηγό κυβέρνησης της χώρας. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα μέλη της συμμαχίας δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν για έναν διάδοχο του Στόλτενμπεργκ, του οποίου η εντολή παρατάθηκε πολλές φορές στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο Νορβηγός ήταν Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 2014. Ανάμεσα στις χώρες που προέβαλαν τις μεγαλύτερες ενστάσεις ήταν η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, αλλά και η Τουρκία ενώ η υποψηφιότητα του προέδρου της Ρουμανίας Κλάους Γιοχάνις έδειξε προς στιγμή να μπλοκάρει τη σχετική διαδικασία. Τελικά ο τελευταίος αποσύρθηκε, ανοίγοντας τον δρόμο για τον Ολλανδό, ο οποίος απολάμβανε της εύνοιας των ισχυρών της συμμαχίας σε μια περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη για το μέλλον της.
Ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς για παράδειγμα είχε ήδη εκφραστεί δημόσια από τον Φεβρουάριο υποστηρίζοντας ότι ο Ολλανδός ήταν «εξαιρετικός υποψήφιος» για τη θέση χάρις στην «τεράστια εμπειρία του, τη μεγάλη του τεχνογνωσία στην πολιτική ασφαλείας και τις ισχυρές διπλωματικές του ικανότητες».

Ο 57χρονος Ρούτε θα έχει ως πρώτο και άμεσο καθήκον να βοηθήσει την οργάνωση της βοήθειας προς την Ουκρανία σε μια περίοδο που το ΝΑΤΟ δείχνει διάθεση για ενεργότερη εμπλοκή στον πόλεμο, ως μέρος και μιας στρατηγικής αντιμετώπισης απειλών από τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν και παράλληλα να διατηρήσει τη συμμαχία ενωμένη σε περίπτωση εκλογικής νίκης του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο.

Ανάμεσα σε Τραμπ και Πούτιν

Το ενδεχόμενο αυτό τρομάζει τις περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις και θα αποτελέσει σύμφωνα με τον δυτικό Τύπο και το σημαντικότερο κριτήριο για την «αξιολόγηση» του νέου ΓΓ της Συμμαχίας.

Όπως και ο Στόλτενμπεργκ, ο Ρούτε θεωρείται ικανός διπλωματικά για να μπορέσει να «χειριστεί» τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο για την προεδρία των ΗΠΑ. Όταν ο Τραμπ απείλησε τους Ευρωπαίους με «αποχώρηση» από την Ευρώπη στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες τον Ιούλιο του 2018 λόγω των υποτιθέμενων χαμηλών αμυντικών δαπανών τους, ο τότε Ολλανδός πρωθυπουργός ήταν από εκείνους, που κατάφεραν να αποκλιμακώσουν την ένταση, βρίσκοντας κανάλια επικοινωνίας με τον πρόεδρο των ΗΠΑ.

Αργότερα έκανε το γύρο διαδικτύου ένα βίντεο στο οποίο ο Ρούτε αντέκρουσε τον Τραμπ όταν ισχυρίστηκε ότι μια εμπορική διαμάχη μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ θα ήταν θετική για τη χώρα του. «Όχι, αυτό δεν είναι θετικό, πρέπει να καταλήξουμε σε συμφωνία», δήλωνε τότε αποφασιστικά ο Ρούτε. Στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου τον Φεβρουάριο, ο Ρούτε είπε σχετικά με μια πιθανή επανεκλογή του Τραμπ ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να συνεργαστούν με οποιονδήποτε πρόεδρο των ΗΠΑ βρεθεί απέναντί τους.

Σημαντικό ρόλο για την έγκριση της υποψηφιότητάς του έπαιξε φυσικά και η άτεγκτη στάση του απέναντι στη Μόσχα. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ρούτε καταδίκασε τον αρχηγό του Κρεμλίνου ως «βάναυσο και ανελέητο». Και δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει ότι «η Ουκρανία πρέπει να κερδίσει αυτόν τον αγώνα – για την ασφάλειά της και τη δική μας». Η θέση αυτή πάντως προκαλεί ήδη αρκετό σκεπτικισμό σε ορισμένες πρωτεύουσες, όπου θεωρείται αδύνατη μια νίκη του Κιέβου σε στρατιωτικό επίπεδο. Η Ολλανδία είναι επίσης ηγετικό μέλος του συνασπισμού, που θέλει να προμηθεύσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 στην Ουκρανία. Εχει ακόμα υποσχεθεί στο Κίεβο ένα σύστημα αεράμυνας Patriot.

Η ολλανδική παράδοση

Ένας άλλος παράγοντας που λειτούργησε υπέρ του έχει να κάνει και με την εθνικότητά του. Η Ολλανδία δεν είναι μόνο ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Συμμαχίας το 1949, αλλά και ένα από τα πιο πιστά και ακλόνητα στις αρχές της, ακόμα και σε περιόδους που κάποιοι είχαν εκφράσει αμφιβολίες για το λόγο ύπαρξής της.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρούτε είναι ήδη ο τέταρτος Ολλανδός που κατέχει τη θέση του Γενικού Γραμματέα – μετά τον Ντιρκ Στίκερ από το 1961 έως το 1964, τον Γιόζεφ Λουνς από το 1971 έως το 1984 και τον Γιαπ ντε Χοοπ Σέφερ από το 2004 έως το 2009.
Πάντως η μεγάλη του πρωθυπουργική εμπειρία είναι συνδεδεμένη και με αρκετά σκάνδαλα, από τα οποία κατάφερε να επιβιώσει αποκτώντας το χαρακτηρισμό του «πολιτικού από τεφλόν» από τα ΜΜΕ της πατρίδας του. Η κατρακύλα του κόμματος του φιλελεύθερου-συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) δεν είναι άσχετη με την τελευταία του περίοδο διακυβέρνησης, που έφερε τελικά πρώτη δύναμη στις εθνικές εκλογές το κόμμα του ακροδεξιού Χερτ Βίλντερς.