Οι αυτόχθονες Haudnosaunee γυναίκες ενέπνευσαν τη γέννηση του γυναικείου κινήματος στις ΗΠΑ
Αυτές τις ημέρες στις ΗΠΑ γιορτάζονται τα 100 χρόνια από την κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου των γυναικών, το 1920. Το δικαίωμα αυτό κατοχυρώθηκε στην Ελλάδα τρεις δεκαετίες αργότερα, το 1952. Δημοσιεύουμε παρακάτω το σχόλιο της Betty Lyons για τον ρόλο των ιθαγενών γυναικών στο αμερικάνικο κίνημα. Η Betty Lyons είναι πολίτης των Onondaga και πρόεδρος της American Indian Law Alliance.
Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι η Κεντρική Νέα Υόρκη υπήρξε ο τόπος γέννησης του αμερικανικού κινήματος για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, αλλά οι πρόσφατοι εορτασμοί της 100ης επετείου από την επίσημη κατοχύρωση της γυναικείας ψήφου στις ΗΠΑ συνεχίζουν την προσπάθεια να εξαλειφθεί ο ρόλος που έπαιξαν οι γυναίκες Haudenosaunee [σ.τ.μ. η συνομοσπονδία ιθαγενικών φυλών που έγιναν γνωστοί στους Ευρωπαίους ως ‘Ιροκέζοι’ – Iroquis] στο πρώτο συνέδριο στο Seneca Falls [σ.τ.μ. το πρώτο συνέδριο για τη γυναικεία ισότητα, πραγματοποιήθηκε το διήμερο 18-20 Ιουλίου 1848].
Η Elizabeth Cady Stanton από την περιοχή του Seneca Falls και η Matilda Joslyn Gage από την περιοχή της Fayetteville μεγάλωσαν βλέποντας από κοντά τις πολύ πιο δίκαιες κοινωνικές σχέσεις στους αυτόχθονες γείτονές τους, όπου οι γυναίκες είχαν περιουσιακά και οικογενειακά δικαιώματα κληρονομιάς, άγνωστα στις απογόνους των Ευρωπαίων αποίκων, απολάμβαναν προστασίας απέναντι στην ενδοοικογενειακή βία και εξέλεγαν τον Hoyaneh [που σημαίνει «είναι καλός», αλλά τώρα μεταφράζεται ως αρχηγός (chief)] που κυβερνούσε τα έξι έθνη της Συνομοσπονδίας των Haudenosaunee.
Αυτά τα έθιμα συνεχίζονται μέχρι σήμερα, καθώς οι αρσενικοί αρχηγοί των διαφόρων φυλών των Haudenosaunee επιλέγονται –και μπορούν να ανακληθούν– από τις μητέρες των φυλών, σύμφωνα με το κριτήριο και τα προσόντα του καλού χαρακτήρα. Οι υποψήφιοι δεν μπορούν να είναι κλέφτες, δολοφόνοι ή σεξουαλικοί θηρευτές.
Και ενώ οι «σωστές» γυναίκες στη λευκή κοινωνία προορίζονταν να επιβαρύνονται με 20 κιλά παλτών και κορσέδων και με φορέματα και να αποκλείονται από την εργασία εκτός σπιτιού, οι σουφραζέτες [υπέρμαχες της ισότητας της ψήφου] είδαν τις γυναίκες Haudenosaunee να εργάζονται στα χωράφια και να διαχειρίζονται τους κοινοτικούς πόρους και τα γεωργικά προϊόντα τους ενώ μοιράζονταν τη διακυβέρνηση της Συνομοσπονδίας.
Η δεκαετία του 1840 ήταν μια εποχή που οι γυναίκες δεν θεωρούνταν κάτι περισσότερο από περιουσία των συζύγων τους, που τα δικαστήρια αντιμετώπιζαν τις γυναίκες ως «ανώνυμες, αχρήματες και άτεκνες», ακόμη και απορρίπτοντας τα δικαιώματα των γυναικών στην επιμέλεια των παιδιών τους σε περιπτώσεις διαζυγίου. Ένας κρατικός δικαστής απέρριψε την ίδια την ιδέα της κατηγορίας περί ενδοοικογενειακής βίας των συζύγων εναντίον των γυναικών τους, προειδοποιώντας ότι «θα αναστάτωνε την οικιακή ηρεμία του σπιτιού».
Συγκριτικά, η κοινωνία των Haudenosaunee είναι μητρικής διαδοχής. Τα πάντα, από τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, την επιμέλεια των παιδιών έως την οικογενειακή καταγωγή, μεταδίδονται από γενιά σε γενιά μέσω των γυναικών. Δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ σαν να ήταν περιουσία των ανδρών τους.
Οι πρώτες σουφραζέτες έπρεπε απλώς να παρατηρήσουν τις Haudenosaunee αδελφές τους για να δουν ότι υπήρχαν και άλλα μοντέλα οργάνωσης της κοινωνίας. Όπως δήλωσε εκείνη την εποχή η Gage, «Ποτέ δεν υπήρξε δικαιοσύνη πιο τέλεια, ποτέ πολιτισμός υψηλότερος από ό,τι στη μητριαρχία».
Η Sally Roesch Wagner, η οποία διευθύνει το Ίδρυμα Matilda Joslyn Gage στο Fayetteville και διδάσκει μαθήματα Γυναικείων Σπουδών εδώ και δεκαετίες στο Πανεπιστήμιο της Syracuse, ανέδειξε τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι γυναίκες Haudenosaunee στην αρχική ώθηση της γέννησης του φεμινιστικού κινήματος.
«Αυτό το μοντέλο των αυτόχθονων γυναικών που ζούσαν σε έναν κόσμο στον οποίο είχαν κύρος, εξουσία και αξιοπρέπεια έδωσε στις φεμινίστριες προγόνους μας ένα όραμα για το πώς θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τον κόσμο τους, μαζί με τη βέβαιη γνώση ότι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να αναστατωθεί η φύση ή ο Θεός», έγραψε η Roesch Wagner.
Εκατό χρόνια αφότου οι Aμερικανές γυναίκες κέρδισαν επίσημα το δικαίωμα ψήφου, στην εξιστόρηση του πώς ξεκίνησαν οι γυναίκες της Κεντρικής Νέας Υόρκης εκείνο τον αγώνα, δεν πρέπει να αποσιωπηθεί ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι γυναίκες Haudenosaunee, οι οποίες μέχρι σήμερα έχουν δώσει πολλά μαθήματα που θα πρέπει να προσέξει η ευρύτερη κοινότητα.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Σχισμένος
Πηγή: Aftoleksi
